هدف دوم: مهارت جمع‌بندی

اگر شما فقط نمی‌خواهید یک کتاب را مطالعه کنید و بگذرید. بلکه می‌خواهید یک نمای کلی و یک دریافت کلی از آن در ذهنتان باقی بماند و بعد از گذشت زمان کوتاهی مطالب آن را از دست ندهید، ناچارید که جمع بندی کنید.

اهمیت و ضرورت:

 اگر جمع بندی نداشته باشید:

• ـ اولاً فهم منسجمی از مطلب نخواهید داشت.
• ـ ثانیاً به تبع اینکه فهم منسجمی ندارید، ماندگاری بحث در ذهنتان کم می‌شود.

 ممکن است که در همان حافظه‌ی کوتاه‌مدتتان، نمایی از آن باشد و بعد در بلند مدت دیگر چیزی از آن باقی نماند. ما خیلی گرفتار این مسأله هستیم.

جمع‌بندی مطالب و نقل کردن و بیان کردن آن، کمک زیادی در این زمینه به ما می‌کند.

مسأله مهم  در مهارت جمع‌بندی،کشف ساختار بحث است. برای کشف ساختار بحث این گامها را باید برداریم:

گام اول: تفکیک موضوعات اصلی از توضیحات و حواشی

موضوعات اصلی از توضیحات و حواشی باید تفکیک شوند. برای جمع‌بندی یک کتاب چه  یک رمان باشد و چه یک کتابی علمی، باید به اسکلت و ساختار اصلی بحث برسید.  آن ساختار باید در ذهن شما محفوظ بماند. توضیحات و حواشی خیلی مهم نیستند؛ ضمن اینکه اگر چهارچوب بحث را داشته باشید، آن توضیحات و حواشی، تاحدودی محفوظ می‌مانند. اگر از یک محتوایی، ساختاری در ذهنتان باشد، زمانی که عنوان را می‌بینید، ذهنتان راحت‌تر می‌تواند به حواشی و توضیحاتی منتقل شود. و این کمکی است که مهارت جمع بندی به «حفظ» می‌کند.

 پس یک کار مهم این است که موضوعات اصلی را تفکیک کنیم؛ با این هدف که به ساختار و اسکلت بحث برسیم.

گام دوم : در هر پاراگرفی سعی کنیم موضوع اصلی را کشف کنیم.

گام سوم: ارتباط مطالب دیگری که در این پاراگراف آمده است را با موضوع اصلی استخراج کنیم.

 هر نویسنده‌ای اگر دقیق باشد، تفکیک پاراگراف‌هایش بر اساس محتواهای مستقلی است که به وسیله حلقه ربطی به پاراگراف بعد پیوند می‌خورند.  برخی نویسنده‌ها این دقت را ندارند. پس از هر کتابی  نمی‌شود این انتظار را داشت.

موضوع اصلی یک پاراگراف را تشخیص دهید. سپس مطالب مرتبط با موضوع اصلی را تفکیک کنید. وقتی که اصلی پیدا شد، فروعات هم تفکیک ‌شد، ارتباط ها را با هم کشف کردید، حالا می‌توانید یک پاراگراف را در یک عبارت کوتاه جمع‌بندی بکنید: که موضوع اصلی این است و فروعات ذیل آن اینها هستند.

 یک بخش از یک کتاب، ممکن است ده، بیست یا ... پاراگراف داشته باشد. اگر در خصوص هر پاراگراف این کار را انجام دادید، در این صورت شما در کنار هر پاراگراف، یک عنوان اصلی دارید و یکی دو نکته حاشیه‌ای که این، گام بعد را برای شما  که ارائه مطالب است، راحت می‌کند.

گام چهارم: کشف ارتباط بین پاراگراف ها

ارتباط برقرار کردن بین پارگراف‌ها  و یا به تعبیر دیگر کشف ارتباطی است که بین پاراگراف‌ها وجود دارد.